Dersim’de son yıllarda yapılan arkeolojik araştırmalar, dünyanın en eski karayolu olabilecek verileri gözler önüne seriyor. Hozat’ın kuzeydoğu istikametinden Hızan Dağı’nın yanı başındaki Gâvurkale’ye uzanan tarihi yolun, Demir Çağı’nda yapıldığı düşünüyor.
Boyutları yer yer 1 metreyi aşan yarı işlenmiş kaya bloklarının oluşturduğu yol zemininde, eğimli yerlerin düzgünleştirildiği ve dere yatakları gibi gerekli görülen yerlere yüksekliği 1 metreyi bulan harçsız taş örgülü köprülerle ulaşımın sağlandığı anlaşılıyor. Yolun genişliği 3-3.5 metre olmakla beraber yük hayvanları ve atlı arabaların geçişine uygun bir yol olduğu açıkça görülebiliyor. Tarihi yolun bir Demir Çağ yerleşimi olan Gâvurkale’ye uzanan 3 kilometre uzunluğundaki rotası net bir şekilde izlenebiliyor.
GÂVURKALE DE 3 BİN YIL ÖNCE YAPILMIŞ
Yüksekliği 2 metre 80 santim olup uzunluğu 20 metreye kadar ulaşan ve oldukça iyi korunmuş olan sur duvarlarının varlığı, yeni keşfedilen Gâvurkale’nin en önemli özelliği olduğu belirtiliyor. Kalede ana kayaya oturtulmuş sur duvarlarının alt kademe sur duvarları 130 x 60 santimetre gibi görece daha büyük yarı işlenmiş taş bloklarından oluşurken, üst kademe sur duvarları 100 x 25 santimetre ile 20 x 10 santimetre arasında değişen sal taşlarıyla inşa edildiği saptandı. Sur taşları arasında herhangi bir harç bulunmayan kale surlarının Demir Çağı’nda inşa edilmiş olabileceği düşünülüyor. Yol ve kalenin günümüzden yaklaşık üç bin yıl önce yapıldığı tahmin ediliyor.
Yapılan arkeolojik çalışmalara ilişkin bilgi veren Yozgat Bozok Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Serkan Erdoğan, “Yaptığımız çalışmalar sonucunda Hozat’ın kuzeyindeki Çal mevkiinden Gâvurkale’ye uzanan tarihi bir yol saptandı. Gözlemlerimiz bu tarihi yolun, 3-3.5 metre genişliğinde olan yassılaştırılmış taş ve kaya bloklarıyla sıkılaştırılmış toprak zeminden oluştuğunu bize gösteriyor. Çalışmada aynı yol güzergâhı üzerinde yüksekliği 1 metre kadar olan harçsız, işlenmiş taşlardan inşa edilmiş köprü ayakları da tanımlandı” dedi.
Gâvurkalesi hakkında da bilgi veren Dr. Öğretim Üyesi Erdoğan, “Gâvurkalesi ise barındırdığı kaya işçiliği ve sur yapım tekniği nedeniyle Demir Çağ’da yapıldığını ortaya koyuyor. Yolun ve kalenin bölgenin yerel güçlerince mi yapıldığı yoksa Orta Demir Çağı’nda egemen politik gücü olan Urartularca mı yapıldığı gelecekteki daha kapsamlı araştırmaları bekliyor” diye konuştu.
BİRİNCİ DERECE ARKEOLOJİK SİT ALANI İLAN EDİLDİ
Kültür ve Turizm Bakanlığı Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü, 24 Nisan 2023 tarihli toplantısında Hozat İlçesi Karaca Köyü sınırları içerisinde yer alan Gâvurkalenin 2863 sayılı Konunun 6. Maddesinde belirtilen özellikleri taşıması nedeniyle 1. Derece Arkeolojik Sit olarak tescil edilmesine karar verdi. Müdürlük, ilgili kurumlardan bölgede Koruma Amaçlı İmar Planı hazırlanmasını da istedi.
HABER: ERCAN TOPAÇ
