Kitaplar hakkında fenomene dönüşmüş bir söz vardır. “Bir kitap okudum hayatım değişti.” Bu sözü sanırım ki Dersim’e şöyle uyarlayabiliriz. Hakkında yazılan bir kitap Dersim’in kaderini değiştirdi.
Kitaptan Kıssalar:
• Dersim Munzurlarında tespit edilmiş 54 adedi Munzur’a özgü endemik, 365 endemik olmak üzere 1864 bitki isim ve fotoğraflarıyla yer almaktadır. Askeri yasaklar nedeniyle ulaşamadıklarımızla buradaki bitki sayısının üç binin üzerinde olduğuna inanılmaktadır.
• Bu bitki sayısı İngiltere, Hollanda ve Danimarka olmak üzere üç Avrupa ülkesi bitki sayısı toplamının iki katından da fazladır.
• Yine bu bitki sayısı 1872 yılında ABD’de Dünyanın ilk Milli parkı olarak ilan edilen Yellowstone Ulusal Parkı (Yellowstone National Park), 8 983 kilometrekarelik alana sahiptir. Yalnızca 420 kilometrekare alanıyla Yellowstone’dan 22 kat daha küçük olan Munzur Milli Parkındaki bitki sayısı Yellowstone’un iki katından fazladır.
• Munzur Dağlarının tıbbi ve endüstriyel 197 tür bitki tespit edilmiştir.
• Bu vb diğer bilgiler Türkçe ve İngilizce olarak 788 sayfalık hacmiyle “DERSİM’İN YABAN BİTKİLERİ VE BÜYÜLÜ DÜNYASI” kitabında görsel şöleniyle yer almaktadır.
Bizim tespitlerimiz ise şöyledir:
• Bu kitap, Dersim’in 88 yıl önce adının değiştirilerek Tunceli yapılışından günümüze kadar bu memlekete yapılmış en büyük, en değerli ve en önemli çalışmadır.
• Bu kitap, Munzurların Unesco Dünya Mirası listesine girişin anahtarı işlevini görerek Munzurları sonsuza kadar korunmasını sağlayacaktır.
• Bu kitap, 16 yıl önce kurulan Munzur Üniversitesi’nin bu güne kadar Dersim’e verdiklerinin (aslında bir şey vermemiştir) çok daha fazla katkı verecektir.
• “Bir kitap, “bir kitap okudum hayatım değişti” sözünü Dersim’in daha iyiye, doğruya, hakka ve hakikate yönelmesini sağlayarak gerçeğe dönüştürecektir.
• Bu kitap, Munzurların (nehri ve dağlarıyla ) Dersimlilerin ruhu, yüreği ve geleceği olduğunu herkese anlatarak, Munzurlara neşter atmanın (kepçe, dozer vb ) Dersimlilerin yüreğini hançerlemek olduğunu, Munzurları kirletmenin ruhlarını kirletmek olduğunu kör göze parmak misali sokacaktır.
• Bu kitap, Roma ve Vatikan Dünya Hristiyanlığı için neyi ifade ediyorsa ve Mekke ile Kâbe Dünya Müslümanları için ne ifade ediyorsa, Dersim ve Munzurlarının da Dünya Alevileri için aynı şeyleri ifade ettiğini anlatacak ve anlaşılacaktır.
• Bu kitapta ayrıca; Dersim’in tarihi, coğrafyası, dağları, ırmakları, tarihi yerleri, ziyaretleri, örf ve adetleri, yemekleri, folkloru, konaklama yerleri v.di. tüm yönleriyle turizm için de bir rehber kitaptır.
Kapitalist sistem ekonomi maskeli vahşetiyle ekolojik sistemi yok etmeye çalışıyor. Dersimliler uzun yıllardır güçlü bir sivil direnişle doğasını barajlardan, madencilerden, avcı ve definecilerden korumaya çalışıyor. Munzur havzası 1971 yılında Türkiye’nin ikinci Milli Parkı olarak ilan edildi. Geçtiğimiz yıllarda haber olarak yankılanan; Hindistan’da Ganj ve Yamunasi, Yeni Zelanda’da Maoriler tarafından kutsal sayılan Whanganui Nehri insan nehirler olarak kabul gördü ve koruma altına alındı. Hindistan’da Ganj ve Yamunası, Yeni Zelanda’da Maoriler tarafından kutsal sayılan Whanganui Nehri bu yöre insanlar için ne ifade ediyorsa Munzur da Dersimliler için aynı önem ve değerdedir.
Munzur Nehri, gerek Anahita’nın memelerinden akan süt pınarlarından çıkmış olsun, gerek çoban Munzur’un hizmet ettiği ağanın sürüsü ile ilişkili olsun, her durum da yaşamın kaynağıdır. Etrafındaki insanlar, hayvanlar ve diğer tüm canlıların yaşam kaynağıdır. Munzur, yaşayan ve yaşatan bir nehirdir. Munzur Dersim’in şah damarıdır. Munzur’a atılacak her çizik Dersim’e ve Dersimlilere vurulacak bir hançerdir.
Munzur özgür ve kırk gözesinden çıktığı gibi temiz, ak-pak akmalıdır.
Günümüz Dünyasında Arap toprağa ayağını vurunca petrol fışkırıyor. Dersimliler de ayağını toprağa vurunca su fışkırıyor. Arab’ın petrolü dünyayı kirletirken, Dersim’in suyu dünyayı temizliyor. Bunu ne güzel dile getirmiş, Dersim’in büyük ozanı:
“…Ayağımızı vurduk, su çıktı yüze,
İkrar, rahmet deryasında verildi bize,
Abu Zemzem dediler suyumuza,
Bundan başka Kevser yok dediler…”
- Hasan Efendi.
Körfez savaşında batılılar El-Cezire televizyonu için şöyle demişlerdi. “Ülkesinden büyük televizyon. ”Bu ifade rahatlıkla Munzur ve Munzur’u anlatan bu kitap için de kullanılabilir. Memleketinden daha büyük, daha değerli, daha önemli Munzur, Nehri ve Dağlarıyla.
Dersim doğasını korumak, geçmişimizi korumak, geleceğimizi, çocuklarımızı ve torunlarımızı da kurtarmaktır.
Genelde tüm doğaseverlerin ve özelde de tüm Dersimlilerin başucu kitabı olmalıdır.
Her Dersimlinin başucu kitabı olmalıdır. Dersim’deki tüm okullar, Belediyeler, Kamu kurumları, meslek örgütleri ve Sivil Toplum Kuruluşları kitabı bünyelerine katmalıdırlar.
Kitapta göreceğiniz üzere birçok insanın emeği ve katkısı olmakla beraber, kitabın baş aktörü, baş emekçisi ve yazarı uzman botanikçi Dersimli Ali Tiyar Gök’tür. Hiçbir menfaat beklemeden ve yıllara dayalı büyük bir emek ve masrafla birçok üniversitenin yapamadığını yaparak memleketi Dersim’e armağan etmiştir.
Kitap satışlarından sağlanacak gelirlerle Dersim’in faunası kitabı için değerlendirilecektir. Kitabın yazarı Ali Gök Bey veya başka herhangi bir kişinin bu kitaptan tek kuruşluk bir beklentisi yoktur ve olmayacaktır.
Bir Dersim evladı olarak bu kitabın yaratıcısı Ali Tiyar Gök Bey dostuma ve kitaba katkısı olan diğer tüm insanlara sonsuz teşekkürler…
Mehmet Yürek- Dersim Çobanı
